اسلام آباد – 15 جنوري (اي پي پي) صدر ڊاڪٽر عارف علوي چيو آه?? ته پاڪ??تا?? ۽ چين جا لاڳاپا تاريخي ۽ مثالي آه?? جيڪي هر مشڪل وقت ۾ آزمايل ۽ ڪيترن ئي ڏهاڪن تي ٻڌل آه??، ٻئي ملڪ مسلسل دنيا ۾ امن جي ڳالهه ڪري رهيا آه??، دنيا کي ڪيترائي چئلينجز درپيش آه?? انهن مان ڪشمير تي ڀارت جو غيرقانوني قبضو به هڪ چئلينج آه??، عالمي لاڳاپن جو بنياد بالادستي بدران اصولن تي هجڻ گهرجي، پاڪ??تا?? چين جي مختلف شعبن ۾ ترقي جي تجربن مان فائدو کڻي رهيو آه??، افغان??تا?? ۾ امن ۽ استحڪام جي لاءِ ٻئي ملڪ ڪوشش ڪري رهيا آه??، گوادر بندرگاهه سان چين جي اولهندي علائقن کي تمام گهڻو فائدو ٿيندو، سائبر سيڪيورٽي ۽ انساني وسيلن کي ترقي ڏيڻ جي ضرورت آه??. چيني ميڊيا کي ڏنل انٽرويو ۾ هن چيو ته پاڪ??تا?? ۽ چين جي وچ ۾ بهترين لاڳاپا آه?? جيڪي هر موسم جي تزويراتي تعاون تي ٻڌل حصيداري تي ٻڌل آه??. ٻنهي ملڪن جي دوستي جي هڪ ڊگهي تاريخ آه?? ۽ ٻئي انهن لاڳاپن ۾ مسلسل بهتري آڻي رهيا آه?? جيڪي 50ع جي ڏهاڪي کان شروع ٿيا هئا ۽ 60ع جي ڏهاڪي ۾ زبردست ترقي ڪندا هئا. هن چيو ته چين جو دنيا سان رابطو پاڪ??تا?? ذريعي قائم ٿيو. هڪ سوال جي جواب ۾ صدر چيو ته نئون عالمي نظام اڀري رهيو آه??. مختلف معاملن تي پاڪ??تا?? ۽ چين جي سوچ هڪ جهڙي آه??. صدر زور ڏنو ته ڪا به عالمي تبديلي بالادستي بدران اصولن تي ٻڌل هجڻ گهرجي. آئرن برادرز جي وچ ۾ لاڳاپن جي ڊگهي تاريخ جو ذڪر ڪندي صدر چيو ته ٻئي ملڪ ون بيلٽ اينڊ ون روڊ ۽ پاڪ چين اقتصادي لنگهه منصوبي ۾ مختلف شعبن ۾ تعاون ڪري رهيا آه??. هن چيو ته ٻنهي ملڪن جي قيادت تاريخي لاڳاپن ۾ مسلسل بهتري آڻي رهي آه??. صدر چيو ته اهي لاڳاپا عوام سان عوام جي رابطي تي ٻڌل آه??. صدر علوي چيو ته ٻنهي ملڪن کي آزمائش جي گهڙين کي منهن ڏيڻو پيو. دنيا کي مختلف چئلينجز درپيش آه?? ۽ ڀارت جي ڪشمير تي غيرقانوني قبضي جهڙا مسئلا درپيش آه??. هن چيو ته پاڪ??تا?? ۽ چين مسلسل دنيا ۾ امن جي ڳالهه ڪري رهيا آه?? ۽ پائيدار امن تي زور ڏئي رهيا آه??. افغان??تا?? ۾ امن ۽ استحڪام جي لاءِ ٻنهي ملڪن جي وچ ۾ گذريل 70 سالن جا لاڳاپا دنيا جي لاءِ هڪ سٺو مثال آه?? ته ڪيئن ملڪ دوستاڻن ۽ اصولن ۽ گڏيل افهام تفهيم جي بنياد تي لاڳاپا قائم ڪري سگهن ٿا. سي پيڪ بابت صدر چيو ته اها تعاون جي منفرد شڪل آه??، سي پيڪ جا مڪمل ٿيندڙ منصوبا اٽڪل 28 بلين ڊالر جا هئا جڏهن ته وڌيڪ 24 بلين ڊالر جا منصوبا پڄاڻي هيٺ آه??. هن چيو ته منهنجي خيال ۾ سي پيڪ جا پاڪ??تا?? جي معيشت تي زبرسدست اثر پوندا. سي پيڪ جي خلاف ڀارت پاران شروع ڪيل پروپئگنڊه کي رد ڪندي هن چيو ته چين ۽ پاڪ??تا?? جي وچ ۾ وسيع تعاون جاري آه??. هن چيو ته ان سيڙپڪاري تي تمام گهٽ مارڪ اپ استحصال بدران گڏيل تعاون جي عڪاسي ڪري ٿو جهڙوڪ منصوبي جي مخالفت ڪندڙن پاران اڳڪٿي ڪئي وئي آه??. صدر چيو ته سي پيڪ تحت شروعاتي منصوبا توانائي تي ٻڌل هئا ڇو ته پاڪ??تا?? کي توانائي جي سخت کوٽ درپيش هئي، ب??د ۾ ٻئي مرحلي ۾ خوراڪ، صحت، زراعت ۽ غربت جي خاتمي ۾ تعاون جا وڏا شعبا آه??. صدر ان ڳالهه کي ورجايو ته انهن گهڻ رخن منصوبن جي ذريعي پاڪ??تا?? ۾ ماڻهن کي روزگار جا وڌيڪ موقعا ملندا ۽ اهي غربت کان ٻاهر ايندا. هن چيو ته صحت ۽ تعليم جي بنيادي ڍانچي کي مضبوط بڻائي غربت جو خاتمو ڪري سگهجي ٿو جنهن تي پاڪ??تا?? احساس پروگرام جهڙن مختلف قدمن ذريعي پورو ڌيان ڏئي رهيو آه??. هڪ سوال جي جواب ۾ هن چيو ته چين ٻُڙي ڪوويڊ پاليسي اختيار ڪئي هئي پر پاڪ??تا?? ان کي بلڪل مختلف انداز ۾ سنڀاليو، پاڪ??تا?? ۾ حڪومت جزوي لاڪ ڊائون جي چونڊ ڪئي ڇو ته ان جي معيشت مڪمل لاڪ ڊائون جو بار برداشت نه ڪري سگهي ها. هن چيو ته جون ۽ جولاءِ جي مهينن ۾ پاڪ??تا?? ۾ سڀ کان وڌيڪ 6800 ڪوويڊ ڪيسز هئا. گوادر بندرگاهه جي اهميت کي اجاگر ڪندي صدر چيو ته تيزي سان اڳڀرائي ٿي رهي آه??، اها نار خطي جي ويجهو موجود سڀ کان وڏي بندرگاهه ۽ اونهي سمنڊ جي هڪ وڏي بندرگاهه آه??. صدر چيو ته اها چين جي اولهندي علائقن کي پاڻ ۾ ڳنڍيندي جيڪو ان جي لاءِ وڏو ڪارائتو ثابت ٿيندو. هن چيو ته گوادر بندرگاهه ماهيگيري سميت ٻين رخن سان به اهم آه??. صدر ٻنهي ملڪن جي حڪومتن تي زور ڏنو ته اهي چين کان گوادر ۽ گوادر کان چين تائين سامان جي چرپر کي يقيني بڻائڻ جي لاءِ وڌيڪ ڪوشش ڪن. هن چيو ته گوادر افعان??تا?? ۽ وچ ايشيائي جمهوريه جي لاءِ مختصر ??رين رستو هوندو. هن چيو ته جيترا وڌيڪ رابطا قائم ٿيندا ايتري ئي وڌيڪ ترقي خطي ۽ ان کان ٻاهر جي دنيا تائين ٿيندي. هن ان اعتماد جو اظهار ڪيو ته گوادر بندرگاهه پوري خطي ۾ امن ۽ ترقي کي يقيني بڻائيندي.
.jpg)
